Volkswagen Beetle, yani Vosvos, yıllar boyunca ateşleme sistemleri açısından çeşitli değişikliklerden geçirmiştir. Bu gelişmelerin önemli bir kısmını da distribütör tiplerindeki farklılıklar oluşturur. Distribütör, motorun her bir silindirine doğru zamanda ateşleme kıvılcımı göndererek yanma sürecini düzenleyen hayati bir bileşendir. Vosvosunuzun distribütör tipini ve çalışma prensibini anlamak, doğru bakım yapabilmek ve motor performansını korumak için oldukça önemlidir. Bu yazımızda vosvos distribütör tiplerini, çalışma prensibini ve birbirlerine göre farklarını inceledik.
1. Klasik Vakum Avanslı Distribütörler
Volkswagen Beetle’ın ilk modellerinde kullanılan distribütörlerden biri vakumlu distribütörlerdir. Bu tip distribütörler, motor yüküne göre vakum basıncı yardımıyla ateşleme avansını ayarlar. Motor yükü değiştikçe, distribütördeki vakum ünitesi avansı artırarak veya azaltarak motorun farklı yükler altında ideal çalışmasını sağlar.
Özellikler:
- Vakum Ünitesi: Motorun emme manifoldundan gelen vakumla çalışır.
- Düşük Rölanti ve Yüksek Verim: Vakum, düşük motor hızlarında bile etkin avans sağlar ve böylece motor daha yumuşak çalışır.
- Yakıt Verimliliği: Daha düşük hızlarda daha fazla yakıt tasarrufu sağlayabilir.
Vakumlu distribütörlerin avantajı, özellikle şehir içi sürüşlerde daha düşük devirlerde düzgün yanma ve sorunsuz hızlanma sağlamasıdır. Ancak, vakum ünitesinin bozulması durumunda distribütör ayarlarının bozulabileceği ve motorun vuruntu yapabileceği unutulmamalıdır.
2. Mekanik Avanslı Distribütörler
Bir diğer distribütör tipi ise Bosch 009 olarak bilinen mekanik avanslı distribütörlerdir. Bu sistem, tamamen mekanik bileşenler (genellikle yaylar ve ağırlıklar) aracılığıyla ateşleme avansını ayarlayarak çalışır. Mekanik avans, motor devrine göre ağırlıkların merkezkaç kuvveti yardımıyla açılmasıyla sağlanır ve motor devri arttıkça ateşleme avansı da artar.
Özellikler:
- Yaylar ve Ağırlıklar: Avansı artırmak için kullanılan yay ve ağırlıklar, hızlandıkça merkezkaç kuvvetine göre hareket eder.
- Sabit Avans Ayarı: Motor yükünden bağımsız olarak, yalnızca motor devrine göre çalışır.
- Yüksek Devirler İçin Uygun: Yüksek devirlerde verimli çalışır, özellikle yarış modifikasyonlarında tercih edilir.
Mekanik avanslı distribütörlerin en büyük avantajı dayanıklılık ve stabilitedir. Özellikle yüksek performanslı motor uygulamalarında tercih edilirler. Ancak, düşük devirlerde vakumlu sisteme kıyasla daha fazla yakıt tüketimine neden olabilirler.
3. Tek Vakum Çift Avans Ayarlı (Single-Vacuum Dual-Advance – SVDA) Distribütörler
Tek vakum çift avans ayarlı (SVDA) distribütörler, vakum ve mekanik avans sistemlerini birleştirerek motorun devrine ve yüküne göre ateşleme zamanlamasını ayarlayan gelişmiş bir distribütör tipidir. SVDA distribütörler, daha doğru bir avans ayarı sağlar ve böylece daha yüksek yakıt verimliliği ve motor performansı elde edilir. Özellikle şehir içi trafikte sıkça karşılaşılan dur-kalk koşullarında daha stabil hızlanma ve motor performansı sağlamak için vakumlu ve mekanik avans sistemlerinin hassas bir kombinasyonunu kullanır.
Özellikler:
- Mekanik ve Vakum Ünitesi: Motorun yükü ve devrine göre her iki sistemi birden kullanarak ateşleme zamanlamasını düzenler.
- Daha Hassas Ayar: Çift avans sistemi sayesinde motorun farklı hız ve yük durumlarında optimum avans ayarını sağlar.
- Yüksek Performans ve Yakıt Verimliliği: Yüksek hızlarda mekanik avans, düşük hız ve yükte ise vakum avansı devreye girer.
SVDA distribütörlerin en dikkat çekici özelliklerinden biri, yakıt tüketiminde sağladığı iyileşmedir. Çünkü 71 yılında Amerika’daki emisyon seviyelerindeki kısıtlama nedeniyle üretiminin başlamıştı. SVDA kullanımı ile 009 veya 010 distribütörlere kıyasla 1 galon benzin kullanımında 4 mil daha fazla yol (%10’a varan yakıt tasarrufu) yapıldığı söylenmektedir. Performans açısından herhangi bir kayıp yaşanmaz, aksine şehir içi dur-kalk trafikte hantallaşma yaşanmaz. Ayrıca, vakumlu avans desteği, otoyolda seyir halinde motorun daha serin çalışmasını sağlar; çoğu kullanıcı, 100km/saat hızla giderken motor yağı sıcaklığında 10-15 derece düşüş gözlemlemektedir.
4. Çift Vakum Avanslı Distribütörler
Volkswagen bazı modellerde çift vakumlu distribütör kullanarak motor devrini ve yük durumunu dikkate alan bir sistem geliştirmiştir. Bu distribütörler, çift vakum diyaframına sahiptir ve her iki vakum hattı aracılığıyla hem ileri hem de geri avans sağlar. Çift vakumlu sistem, özellikle emisyonları düşürmeye yönelik olarak ABD pazarı için üretilen 1970’ler modellerinde yaygın olarak kullanılmıştır.
Özellikler:
- İleri ve Geri Avans Sağlar: Çift diyaframlı vakum sistemi, düşük ve yüksek motor devrinde optimum performans sağlar.
- Daha Düşük Emisyon: Çift vakumlu sistem sayesinde daha verimli yanma sağlanır ve emisyonlar azalır.
- İki Farklı Vakum Hattı: Biri rölanti sırasında, diğeri hızlanma sırasında çalışır.
Çift vakumlu distribütörler, düşük emisyon ve daha düzgün hızlanma sağlasa da ayarları daha karmaşıktır ve vakum hatlarının düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir. Avans ayarı yapılırken üst ölü noktadan 5° sonra (5° ATDC) ateşleme yapacak şekilde ayarlanması gerektiği unutulmamalıdır.
5. Elektronik Ateşlemeli Distribütörler
Vosvos modellerinin son zamanlarında veya modifiye edilen birçok araçta elektronik ateşlemeli distribütörler de tercih edilmektedir. Elektronik distribütörler, kontak platinine ihtiyaç duymadan çalışır ve ateşleme zamanını dijital olarak düzenler. Bu distribütör tipinde, avans ayarları bir mikroişlemci yardımıyla otomatik olarak yapılır.
Özellikler:
- Platin Yok: Geleneksel platin sistemini ortadan kaldırır ve böylece daha uzun ömürlüdür.
- Dijital Avans Kontrolü: Mikroişlemci sayesinde hassas ayarlamalar yapar.
- Daha Az Bakım: Elektronik yapısı sayesinde daha az arıza riski taşır.
Elektronik distribütörler, özellikle günlük kullanımda veya uzun yolculuklarda oldukça avantajlıdır. Platin ve vakum ayarı gerektirmediği için daha dayanıklıdır ve yüksek hassasiyetli ateşleme sağlar. Elektronik ateşleme sistemi ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek için bu yazımızı okuyabilirsiniz: Vosvos Elektronik Ateşleme: Modern Teknolojinin Klasik Arabayla Buluşması
Vosvos’unuz İçin Doğru Distribütör Seçimi
Her distribütör tipinin kendine özgü avantajları ve kullanım alanları bulunur. Vosvos’unuzu orijinal tutmak istiyorsanız, vakumlu veya mekanik avanslı distribütörler tercih edebilirsiniz. Ancak, performans artırımı veya modernizasyon gibi ihtiyaçlarınız varsa SVDA veya elektronik distribütörler daha uygun seçenekler olabilir. Seçiminiz ne olursa olsun, distribütör sistemini düzenli olarak kontrol etmek ve ayarlarını yapmaktan kaçınmayın. Avans ayarı ile ilgili yazımızı incelemek için buradan ulaşabilirsiniz.
Sonuç
Vosvos’un distribütör sistemi, aracın verimli çalışması ve uzun ömürlü olması açısından kritik bir rol oynar. Motorun tipine ve kullanım alışkanlıklarına bağlı olarak distribütör sisteminizi seçebilir veya bakımını yaparak aracınızın performansını en üst seviyede tutabilirsiniz. Sağlıklı bir distribütör, dengeli bir ateşleme ve keyifli bir sürüş sağlar.
Referanslar:
