Benzin Göstergesi Çalışma Prensibi ve Kalibrasyonu

Volkswagen Beetle’da 1968 model yılından itibaren kullanılan yakıt göstergesi, termal tip bir tasarıma sahiptir. Bu sistemde, yakıt deposundaki şamandıra bir reostayı (değişken direnç) hareket ettirir ve bu reosta, göstergeye giden akımı düzenler. Gösterge içinde, bu akıma tepki veren küçük bir ısıtıcı eleman bulunur. Yakıt seviyesi yüksek olduğunda, maksimum akım geçer ve ısıtıcı en yüksek sıcaklığa ulaşır. Isıtıcı, küçük bir bimetal şerit etrafına sarılmıştır; ısıtıcı ısındıkça, şerit bükülür veya “eğilir”. Bu bimetal şeridin alt ucu sabittir. Üst ucu ise, ısıtıcı sıcaklığına bağlı olarak sola veya sağa hareket eder. Şerit, ibreye bağlı olan bir “kanca” ile ibreyi iter veya çeker. Bu nedenle, bimetal şeridin küçük bir hareketi, ibrenin büyük bir yol kat etmesine neden olur.

Gösterge, fabrika kalibrasyonu için iki dişli ayarına sahiptir. Bu ayarlamalar, arka taraftan küçük bir tornavida ile yapılabilir. Son kullanıcı için yeniden kalibrasyon nadiren gereklidir ve genellikle önerilmez, çünkü ayar oldukça hassastır ve gösterge kolayca bozulabilir.

Yakıt deposu boş olduğunda, reosta yaklaşık 73 Ω (ohm) direnç gösterir. Bu durumda, ısıtıcıdan sadece küçük bir akım geçer ve ibre, kadrandaki en düşük işarette kalır. Şamandıra yükseldikçe, daha fazla akım geçer ve ibre yukarı doğru hareket eder. Depo dolu olduğunda, reosta yaklaşık 10 Ω direnç gösterir ve maksimum akım göstergeye ulaşır.

Bu tip gösterge, doğası gereği oldukça sönümlüdür. Viraj alırken, yakıt sallanır ve şamandıra yukarı-aşağı hareket eder, bu da göstergeye giden akımı değiştirir. Ancak, bimetalin akım değişikliğine tepki vermesi oldukça uzun sürer (1 veya 2 saniye). Bu gecikme, şamandıra hareketinden kaynaklanan dalgalanmaları ortalama hale getirir.

Şamandıra

Super Beetle’larda, yakıt deposunun alışılmadık şekli nedeniyle, iki farklı şamandıra stili kullanılır. Bu, reostayı, şekil geçişi sırasında farklı oranlarda hareket ettirir.

Bezin Gösterge Termiği

Isıtıcı/bimetal tasarımının hassasiyeti nedeniyle, göstergeye gelen giriş voltajının sabit olması çok önemlidir. Voltaj düzenlemesi, çok basit ama etkili bir tasarımla sağlanır. Aşağıda, voltaj sabitleyici veya genellikle “termik” olarak adlandırılan cihazın dış ve iç görünümleri gösterilmiştir.

Termik, Kilometre saatinin arkasına vidalanır. Bu vida bağlantısının iyi bir şase bağlantısına sahip olması çok önemlidir; aksi takdirde, termik düzgün çalışmaz. Termik çıkışından gelen bağlantı, termiğin nasıl monte edildiğine bağlı olarak, göstergenin her iki tarafına da yapılabilir.

Bu tasarım, gösterge içindekiyle aynı tipte bimetal şerit ve ısıtıcı içerir. Ancak burada farklı bir amaç için kullanılır. Aküden gelen 12V, ısıtıcı elemanı ısıtır ve o da şeridi ısıtır. Burada bahsedilen cisim küçüktür ve bu yüzden şerit çok hızlı tepki verir. Hareket etmeye başladığında, şerit temas noktalarının açılmasına neden olur. Bu açıklık, devreyi keser ve akım durur. Sonra, şerit soğumaya başlar ve orijinal şekline geri bükülür, teması kapatır. Bu, tekrar tekrar devam eder. Sonuç, her biri 12V voltaj girişli bir dizi dalga oluşturur. Bu dalgalar göstergeye verildiğinde, göstergedeki ısıtıcı eleman dalgaları ortalama hale getirir.

Dalgalar ne kadar yakınsa veya daha uzun süreliyse, göstergedeki ısıtıcı o kadar fazla ısınır. Dalgaları doğru şekilde kontrol ederek, sabitleyici voltajı düzenleme etkisine sahiptir (burada, RMS veya “etkili” voltajdan bahsediyoruz). Varsayalım ki, akü voltajı yükseliyor (örneğin, jeneratör çıkışı arttığında), termikteki ısıtıcı daha hızlı ısınır ve temas noktaları daha erken açılır. Sonuç olarak, göstergeye gönderilen 12V dalgaları daha kısa olur. Akü voltajı düştüğünde ise tersi olur.

Tüm bunlar oldukça kaba ve güvenilmez gibi görünebilir, ancak aslında oldukça iyi çalışır ve düşük maliyetlidir.

Yeni Nesil Termikler

Maliyet veya güvenilirlik nedeniyle mi bilinmez, ancak termik (voltaj sabitleyici), Zener diyot regülatör tasarımıyla değiştirilmiştir. 12V giriş, küçük bir akkor lambası şeklindeki seri direnç üzerinden 5.2V Zener diyota beslenir. Lamba, kendi başına biraz düzenleme sağlar çünkü akkor filamanlar ısındıkça dirençleri dramatik şekilde değişir. Eğer 12V beslemesi artarsa (örneğin, akü şarj olurken), lamba biraz daha parlak yanar ve direnci artar, çıkış voltajını düşürür. Zener diyot, gereken ince düzenlemenin geri kalanını sağlar.

Benzin Gösterge Termiğini Yenileyin

Yukarıda anlatılan mekanik sistem kaynaklı ibre dalgalanmalarını ortadan kaldırmak için termik yerine elektronik sistemler kullanabilirsiniz. Avantajları ve uygulama yöntemleri için bu yazımızı inceleyebilirsiniz: Benzin Göstergenizi Voltaj Regülatörü ile Geliştirin

Test Edin

Göstergeyi test etmek, gösterge veya şamandırada sorun olup olmadığını belirlemek için bu iki kolay testi yapın:

• Şamandıradan gelen teli çıkarın. Gösterge boş kısmına, sola gitmelidir.
• Şamandıradaki göstergeye giden kabloyu şaseye değidirin gösterge dolu kısmına, sağa gitmelidir.

Eğer her iki testi de geçerse, gösterge iyidir ve sorun şamandıradadır.

Kalibrasyon

Şamandırayı Kontrol Edin

İlk olarak şamandıranın doğru çalıştığından emin olun tam dolu iken 10Ω tam boş iken 73Ω veya bunlara yakın değer göstermelidir. Şamandıra kablo bağlantılarını çıkararak multimetre ile bu ölçümleri yaparak işe başlamalısınız.

Ölçüm sonuçları olması gerekenden farklı çıkarsa şamandırayı söküp kollarını gerekirse eğerek belirtilen aralıklarda bu değerleri göstermesini sağlamalısınız.

Şamandıranın doğru çalıştığından emin olduktan sonra diğer aşamaya geçmelisiniz.

Benzin Göstergesini Kalibre Edin

Benzin göstergesini test etmek için, şamandıranın farklı pozisyonlarını temsil eden farklı değerlerde dirençler veya 100Ω’luk bir potansiyometre (reosta) edinmek ve çeşitli dirençler için pozisyonunu işaretlemek faydalı olabilir.

Aşağıdaki tabloya baktığınızda farklı konumlarda şamandıranın göstereceği direnç değerlerini görebilirsiniz. Temel olarak

• Tam Depo: Yaklaşık 10Ω
• Yarım Depo: Yaklaşık 20Ω
• Çeyrek Depo: Yaklaşık 35Ω
• Boş Depo: Yaklaşık 73Ω deeğer göstermelidir.

• Depo boşken ibre 1/4 veya daha yukarıda kalıyorsa, ibre istenen “boş” konumda duracak şekilde Aralık Ayar Kolu’nu ayarlayın. Kol, görselde gösterildiği gibi ön açıklıktan ya da elektriksel bağlantı somunlarını söküp arka kapağı çıkararak arkadan erişilerek ayarlanabilir.
• Sıfır Ayar Kolu, ibrenin boş konumunu hassas şekilde ayarlamak için kullanılır.
  İbreyi 1/4 doludan “R” (rezerv) seviyesinin altına indiremez, yalnızca küçük ayarlamalar içindir.

Not: Daha yeni Şamandıralarda iki soket bulunur; biri göstergeye giden kablo için, diğeri şase içindir. Bu şamandıra bağlantılarında, şase her zaman kahverengidir; göstergeye giden kablo ise siyah, sarı veya hatta yeşil olabilir. Kahverengi kablonun gerçekten şase üzerindeki bir topraklama noktasına gittiğinden emin olun.

Termik göstergeler için termiğin kesin bir testi yoktur, ancak oldukça iyi bir kontrol, bir voltmetre veya küçük bir 12V test lambasını, termik çıkış terminalinden (göstergelere bağlandığı yer) şaseye bağlayarak yapılabilir. Voltmetre, saniyede birkaç kez yukarı-aşağı oynamalıdır. Eğer yapıyorsa, termik muhtemelen sağlamdır.

Eğer gösterge aralıklı çalışıyorsa, gidip geliyorsa, göstergenin arkasındaki iki altıgen somunun sıkılığını kontrol edin. Termal göstergelerde bu somunlar gevşeme eğilimindedirler. Aralıklı gösterge çalışması, bu devreyi besleyen sigortadaki kötü temas nedeniyle de olabilir.

Bu sayfadaki bilgiler Speedy Jim sitesinden çevirilirken üzerine eklemeler yapılmıştır. Orjinal metne buradan ulaşabilirsiniz: Speedy Jim Electric Fuel Gages